Zelfstandigen: Is het te laat voor het zelfstandig ondernemerschap?

Is het te laat voor het zelfstandig ondernemerschap?

Ooit in ons wetsstelstel opgenomen in de jaren 70 van de vorige eeuw (bedacht op een zolderkamer door de oprichter van Randstad) en bedoeld om “ziek en piek” op te vangen, ontstond het uitzenden.

In het begin van de jaren 80 ontstond het te gelde maken van kennis, onder het mom van ‘zelfstandig ondernemen’. Het waren toentertijd vooral hoger opgeleide werklozen die een aanvullende kans zagen om aan tijdelijk werk te komen en men hoefde zich niet te associëren met een schoonmaker of administratieve kracht van een uitzendbureau.

De intermediair was geboren en werd als commercieel acquisitie-kanaal een uitstekend middel voor de zelfstandigen om aan opdrachten te komen. Een eigen acquisitie-netwerk deed ook het aantal intermediairs hard groeien.

De opdrachtgever was in eerste instantie de bedrijven die IT-kennis niet in huis hadden en die hoger opgeleiden wel nodig hadden.

Het idee van “piek en ziek” en “inbedding” was binnen 10 jaar achterhaald. De kenniseconomie groeide en de behoefte aan specifieke kennis veroorzaakte een nieuw probleem: een hard groeiende groep van zelfstandigen die geen verplichte bijdrage leveren aan het sociaal stelsel en wel gebruik konden maken van de fiscale voordelen.

Kortom, wel “subsidie” uit de staatskas en geen staatsinkomsten.

Eind jaren 90 was onze regering nog steeds niet in staat om de werkvorm “Zelfstandige” een plek te geven in ons arbeids-/rechtsstelsel en vanwege de noodzaak werd met marktpartijen een oplossing bedacht: de VAR (Verklaring Arbeids Relatie).

Bij het ontstaan van de VAR werd een pakket aan handhavingsvoorwaarden geadviseerd en een minimale omzet. Dat voorkwam dat te lage tarieven konden leiden tot misbruik van werkzoekenden.

Bijzonder is dat we heden nog steeds te maken hebben met het ontbreken van die handhaving en negeren van de adviezen.

Daarom wordt er voortdurend teruggegrepen op het idee dat flex een arbeidsverhouding is voor een beperkte tijd en de werkvorm ‘zelfstandige’ vooral leidt tot misbruik en ontnemen van arbeidsrechtelijke bescherming.

In de gesprekken met hedendaagse politici is het soms een vervelende conclusie om voorgaande als feit te moeten constateren.

En die opdrachtgever dan? De grote industriële bedrijven? De financiële wereld? En de grootste inhuurder: de overheid zelf? Waar zijn die in dit gesprek? Waarom laten zij zich niet horen?

Diverse vertegenwoordigers van zelfstandigen, uitzenders en intermediairs hebben in de afgelopen 30 jaar voortdurend geprobeerd om de politiek te bewegen naar een modernisering van ons arbeidsstelsel. Met meer inbreng van “de wegblijvers” had er een generatie bestaan die begreep wat de meerwaarde is van de werkvorm ‘Zelfstandige’.
En wellicht hadden de corrigerende maatregelen die nu bedacht worden, waarbij het kind met het badwater weggegooid wordt, niet eens een voedingsbodem gehad.

Kan die opdrachtgever dan nu nog laten weten dat ons stelsel vernieuwd MOET worden?

Jazeker. Juist NU.

Juist nu moeten werkgeversorganisaties de politiek dwingen om het woord ‘inbedden’ niet te gebruiken voor het stellen van een (fictieve) dienstbetrekking maar het woord inbedden gebruiken om de werkvorm ‘Zelfstandige’ in te bedden in onze economie.

Dat zal van de politiek meer vertrouwen eisen in de adviezen die ze krijgt en leren inzien dat verandering nodig is om vooruitgang te boeken.